تاثیر تکنیک های ذهن آگاهی بر استرس شغلی

۰۵ تیر تاثیر تکنیک های ذهن آگاهی بر استرس شغلی

استرس شدید و طولانی مدت در محیط های کاری با هزینه های چشمگیر انسانی ، اجتماعی و اقتصادی در هر سازمانی همراه است ، برای مثال افزایش مشکلات سلامت جسمی و روانی در بین کارمندان سازمان و همچنین افزایش غیبت های سازمانی ( خصوصا آرام آرام غیبت هایی برای درمان و در اصل مرخصی های استعلاجی افزایش پیدا می کند ) ، کاهش روحیه و انگیزه کارکنان در محل کار و کاهش بهره وری شغلی به صورت کلی می تواند نمونه هایی از ثرات مخرب استرس های شغلی باشد .

 استرس در محیط کار می تواند تبدیل به مشکلات بعدی و به مراتب جدی تری هم بشود ، مانند:

“فرسودگی شغلی” یا “خستگی مفرط روانی”

شما کافی است که به مراکز درمانی مراجعه کنید ، مکان هایی که سرشار از استرس هستند و خواهید دید این استرس های مداوم به فرسودگی شغلی منجر شده . خصوصا در این دوران که بیماری کرونا شیوع پیدا کرده و بر حجم و مدت استرس های شغلی افزوده است .

برای حل این معضل و بهبود وضعیت کارکنان روش های متعددی مطرح شده است مثلا:

تغییر ساختار های سازمانی به سمت تسهیل وظایف

و رفع ابهام های شغلی و…..

یکی از روش هایی که امروزه بسیار در کشور های غربی شایع شده استفاده از تن آرامی یا ذهن آگاهی است . مروجین این روش ها تاکید می کنند که انجام روزانه ی مراقبه و توجه آگاهی می تواند استرس در محل کار را کاهش داده و بهزیستی کارکنان را افزایش دهد و در نهایت بهره وری و سود شرکت را افزایش می دهد.
جالبه بدانید  پذیرش گسترده آموزش ذهن آگاهی در بین کارمندان اروپایی و آمریکایی ( منظور مردامان کشورهای غربی است چرا ک این روش ها برگرفته از فنون شرقی می باشد ) باعث شده است تا آموزش ذهن آگاهی در محل کار خود تبدیل به یک محل درآمد خوب برای روانشناسان سازمانی و یکی از روش های اساسی آرامش و رفع استرس های سازمانی شود.حالا علت این همه اقبال و توجه به این روش های بعضا شرقی چیه ؟

در طی چند سال گذشته ، در اثر نمایش تکنیک ها و مداخلات مرتبط با “ذهن آگاهی” ، که در اینترنت و فضای مجازی خصوصا اینستاگرام ، و حتی در سالن های بدنسازی یا ورزشگاه ها و مراکز مربوط به یوگا ( که امروزه در ایران خودمان هم بسیار باب شده ) ، در خانه ها برای خصوصا زنان خانه دار که عموما برنامه های مربوط به خانه داری و سلامت خانواده را می بینند که نمونه هایش در ایران هم از شبکه های سراسری پخش می شود ، و به طور جدی در محیط کار نشان داده می شود ، باعث شده این روش ها مورد توجه واقع شود.

سئوال بعدی این است که این روش ها و تکنیک ها چه تاثیری دارد ؟

این گونه مداخلات با افزایش “ذهن آگاهی” افراد و کاهش عوامل عدم تمرکز آن ها ، تمرکز و تاب آوری ذهنی افراد را افزایش داده و در نتیجه باعث کاهش استرس خصوصا در محل کار می شوند.

نکته جالب دیگر این است که امروزه شرکت هایی نام آشنا پیشرو استفاده از این تکنیک ها هستند . شرکت های بزرگی مانند Google ، Apple  و Nike احتملا اولین سازمان هایی باشند که برخی از انواع مراقبه ذهنی را به کارمندان خود ارائه می دهند . مطابق نظرسنجی هایی که در کشور های غربی و در سال 2016 صورت گرفته که توسط  Fidelity Investments و National Business Group of Health انجام شده است ، 22٪ از کارفرمایان مورد بررسی در این تحقیق در حال حاضر برنامه هایی برای آموزش ذهن آگاهی ارائه می دهند و 21٪ دیگر نیز در فکر معرفی چنین برنامه هایی به سازمان و کارکنان خود در سال 2017 هستند.

ما در این مقاله قصد داریم به تاثیرات ذهن آگاهی بر استرس بپردازیم.  اولین کاربرد کلمه “استرس” برای توصیف حالات فیزیولوژیکی و روانی توسط متخصص غدد درون ریز هانس سلیه (که اغلب از آن به عنوان “پدر تحقیقات استرس” یاد می شود) ، کشف کرد .
تحولات بعدی در تعریف مفهوم روانشناختی استرس بر اهمیت ارزیابی شرایط توسط خود فرد تمرکز داشت.

منظور این است که فرد وقتی در شریط خاصی قرار می گیرد بسته به این که آن شرایط را چقدر تهدید زا تلقی نماید و چقدر احساس کند سلامتی یا جانش به خطر می افتد دچار استرس می شود و یا دچار استرس نمی شود برای همین میشود گفت شرایطی مانند دادن یک کنفرانس دانشگاهی و…. لزوما استرس یکسانی برای همه افراد ندارد بلکه برای یک عده می تواند بیشتر و برای گروهی کمتر باشد .

تعاریف کنونی استرس در محل کار بر تناسب فرد و می شود گفت در اصل توانایی ها و مهارت ها ی فرد نسبت به خواسته های محل کار ( انتظارات شغلی ) تمرکز دارد.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) استرس ناشی از کار را چنین تعریف می کند:

“پاسخی که ممکن است افراد با تقاضای کاری و فشارهای محل کار از خودشان نشان دهند که با دانش و توانایی های آنها مطابقت نداشته باشد و توانایی مقابله با آنها را به چالش می کشد.”

پس در کل می توانیم بگوییم زمانی که فردی وارد سازمان می شود و از وی درخواست هایی می شود و کار هایی انتظار دارند که وی نمی تواند آن ها را انجام دهد و یا بلد نمی باشد اینجاست که استرس برای آن فرد بالا می رود . هر چند این موضوع نیز به صورت مطلق صادق نیست و افرادی هستند که با این موارد لزوما دچار استرس نمی شوند. استرس در طیف وسیعی از شرایط کاری و عوامل مختلف محیطی ممکن است اتفاق بیافتد اما اغلب وقتی کارمندان احساس می کنند که از حمایت کمی از جانب مدیران و همکاران برخوردار هستند ، و همچنین کنترل کمی روی فرآیند کاری دارند ، تشدید می شوند.

استرس در محیط کار با افزایش بروز اختلالات جسمی مانند :

بیماری عروق کرونر قلب و فشار خون بالا ،

اختلالات روانپزشکی مانند:

 اضطراب و افسردگی

 و اختلال در عملکرد در محل کار شامل :

نارضایتی شغلی کارمندان ، روحیه پایین و افت انگیزه کاری، غیبت های مکرر و طولانی، تصادفات و حوادث شغلی و سوء مصرف مواد و الکل در محل کار همراه است. .

اکنون به این مرحله رسیده ایم که تعریف ذهن آگاهی را مشخص کنیم و به این موضوع بپردازیم که نقش این مراقبه ها در کاهش استرس و افزایش سلامتی چه می تواند باشد ؟

ذهن آگاهی به نوعی از آموزش کنترل توجه و تمرکز اشاره دارد ، که شامل تغییر هدفمند تمرکز و توجه به تجربه لحظه فعلی و اکنون می باشد ، که اغلب با احساسات جسمی شروع می شود و سپس به سمت حالت ها و افکار عاطفی حرکت می کند.

ذهن آگاهی توسط جان کبات زین  ، این گونه تعریف می شود:

 “توجه به شیوه ای خاص ، هدفمند که در لحظه حاضر و فعلی است و بدون قضاوت می باشد”.

در اصل میشه گفت با آموزش تنظیم توجه و تمرکز در ذهن آگاهی این کار باعث می شود تا :

آگاهی از تجربیات بیرونی (مثلاً صداها ، بو هایی که در محیط هستند و…….)

و جریان مداوم اتفاقات ذهنی و درونی (به عنوان مثال افکار و احساسات) و وقایع موجود در آن را تقویت کرد.

ذهن آگاهی با توجه کامل به وقایع بیرونی و افکار درونی و احساسات ، تکنیک هایی را در اختیار فرد قرار می دهد که می تواند برای تمرکز و رفع استرس ها موثر باشد . در اصل ، ذهن آگاهی با افزایش ظرفیت برای حضور در تجارب حال و هر چیزی که در اکنون ما در حال رخ دادن است و افکار داخلی خود ما منجر به واکنش کمتری نسبت به افکار می شود.
امروزه خصوصا در سازمان های اروپایی از ذهن آگاهی به طور روز افزونی در سازمان ها برای کارکنان جهت بهبود استرس های شغلی شدید و افزایش بهزیستی و سلامت روان در محل کار استفاده می شود . حتی امروزه جهت مقابله با فرسودگی شغلی نیز از تکنیک های حضور در لحظه استفاده می گردد. شما نیز کافیه جهت دیدن آموزش های کلینیک ما برای ذهن آگاهی کلیک کرده تا از همین الان برای کاهش استرس های شغلی و غیر شغلی خودتان شروع کنید.

محمد صادق کیانی