تفاوت استرس و اضطراب چیست ؟ (بخش دوم)

۱۴ فروردین تفاوت استرس و اضطراب چیست ؟ (بخش دوم)

به قلم استاد مخدومی

   بخش دوم

علل اضطراب:

علت اصلی بروز اضطراب هنوز معلوم نیست؛ ولی آنچه واضح است این است که علت اضطراب مانند سایر انواع بیماری‌های ذهنی، عیب شخصیتی، ضعف شخصی یا تربیت نادرست نیست.

تحقیقات دانشمندان در زمینه‌ی بیماری‌های ذهنی مشخص کرده است که:

اختلالات اضطراب تحت تأثیر مجموعه عواملی هم‌چون تغییرات در مغز و استرس‌های محیطی به وجود می‌آیند. مطالعات نشان داده‌اند که استرس‌های شدید یا طولانی مدت بر سلول‌های اعصاب مغز تأثیر می‌گذارد. در واقع استرس، مدار منتقل‌کننده اطلاعات از یک ناحیه‌ی مغز به بخش‌های دیگر را مختل می‌سازد و افراد مبتلا در بعضی از قسمت‌های مغز دچار تغییرات ساختاری می‌شوند. از دیگر عوامل مهم اختلالات اضطراب، زمینه‌ی ارثی و ژنتیک است و احتمال ابتلای افرادِ دارای سابقه‌ی اختلال اضطرابی در خانواده، نسبت به سایرین بیشتر است.

اضطراب هم مانند بیماری‌های قلبی، سرطان و … از طریق DNA منتقل می‌شود؛ هر چند تا امروز ژن خاصی که مسبب بروز اضطراب باشد شناخته نشده است و به نظر می‌رسد که چندین ژن در تعامل با هم باعث بروز این اختلال می‌شوند. بر اساس تحقیقات انجام شده عوامل محیطی مثل ضربه‌های روحی و آسیب‌های روانی نیز باعث بروز اضطراب در افراد دارای زمینه‌ی ارثی می‌شود.

روند تشخیص اختلالات اضطرابی

در صورت وجود نشانه‌های اضطراب در بیمار، قبل از تشخیص اختلالات اضطراب، باید معاینات دقیق پزشکی انجام گیرد. چون گاهی اوقات اضطراب ناشی از بیماری دیگری بوده که ابتدا باید آن را درمان کرد.

تشخیص پزشک با توجه به اظهارات بیمار از شدت و طول زمان نشانه‌ها، عواملی که در زندگی روزمره باعث بروز علائم می‌شود و هم‌چنین مشاهده‌ی حالت‌ها و رفتار بیمار است.

در صورتی ‌که پزشک دلیل دیگری برای نشانه‌های اضطرابی پیدا نکند بیمار را به روان‌پزشک یا روان‌شناس ارجاع می‌دهد.

درمان

خوشبختانه در طی دو دهه‌ی اخیر پیشرفت‌های زیادی در درمان بیماری‌های ذهنی حاصل شده است. با توجه به نوع اضطراب یک یا ترکیبی از شیوه‌های درمانی زیر به کار گرفته می‌شود.

دارو درمانی

در این نوع درمان از داروها برای کم کردن علائم اضطراب بیمار استفاده می‌شود. این داروها شامل گروه بزرگی از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج خاص، دوز پایینی از داروهای ضد روان‌پریشی و دیگر داروهای کاهش‌دهنده‌ی اضطراب است.

روان درمانی

روان‌درمانی پروسه‌ای است که در آن روان‌شناس یا روان‌کاو از طریق صحبت با بیمار ریشه‌ی اضطراب را پیدا کرده و راه‌های کسب آرامش را به بیمار یاد می‌دهد؛ در نتیجه بدن فرد قادر خواهد بود با عوامل تنش‌زا مقابله کند.

[aparat id=’a34uG’]

درمان رفتاری-شناختی

درمان رفتاری-شناختی از مؤثرترین شکل‌های روان درمانی است. از آنجا که عوامل به‌ وجود‌ آورنده‌ی اضطراب در خود فرد و افکار او وجود دارد؛ در این روش روان‌کاو یا روان‌شناس به بیمار آموزش می‌دهد تا آن دسته از الگوهای فکری و رفتاری‌اش را که منجر به اضطراب می‌شود، تغییر دهد.[aparat id=’P0aZu’]

تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی

با اینکه بیشتر مبتلایان به اختلالات اضطرابی به درمان‌‌های دارویی و روانی احتیاج دارند؛ اما ایجاد تغییر در شیوه‌ی زندگی می‌تواند روند بهبود را سریع‌تر کند. استفاده از فنون آرامش و روش‌های تن آرامی از آنجا که میان ذهن و جسم ارتباط تنگاتنگی وجود دارد؛ استفاده از روش‌های آرام‌سازی جسم و از بین بردن تنش و انقباضات عضلات، موجب آرامش ذهن می‌شود.

آیا اختلالات اضطراب قابل پیشگیری هستند؟

اختلالات اضطراب قابل پیشگیری نیستند؛ ولی راه‌کارهایی برای کنترل یا کاهش علائم بیماری وجود دارد.

برای مثال قطع کردن یا کاهش دادن مصرف محصولات دارای کافئین‌ مثل قهوه، چای، نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و شکلات؛ مراجعه به پزشک در صورت احساس اضطرابِ بدون دلیل و مشورت با پزشک قبل از مصرف هرگونه دارو یا گیاهان دارویی. بسیاری از داروهای شیمیایی می‌توانند این بیماری را افزایش دهند.

تفاوت استرس و اضطراب چیست؟

استرس:

واکنش بدن در برابر تغییرها و چالش‌هاست و از نظر مدت‌زمان و شدت، در افراد مختلف متفاوت است.

شاید اکنون به خود بگویید:

دردسر مواجهه و مقابله با استرس و اضطراب‌هایم کم بود، حالا تفکیک این دو و یافتن تفاوت استرس و اضطراب هم به آن اضافه شد. شاید حق با شما باشد، اما باور کنید این دو مقوله کاملا متفاوت‌اند و تا زمانی‌ که ندانید هر یک دقیقا چیست، نمی‌توانید آنها را از میان بردارید.

گاهی اوقات مرز میان استرس و اضطراب بسیار باریک می‌شود. یادتان باشد استرس می‌تواند محرکی برای ایجاد اضطراب باشد و اضطراب می‌تواند نشانه‌ای بیرونی از استرس حاد باشد. علائم مختلفی مانند تنش و ناراحتی در ماهیچه‌ها، افزایش ضربان قلب و بی‌خوابی ممکن است هنگام وقوع هر دوی این حالات نمود پیدا کند

استرس واکنشی است به مشکلات و فشارها، و اضطراب واکنشی است به استرس‌ها. شاید کمی گیج شده باشید، زیرا افرادی که اضطراب دارند، معمولا تحت فشار عوامل استرس‌زای بیرونی نیز هستند. پس برای شناخت دقیق تفاوت استرس و اضطراب باید به‌دقت حال‌واحوال خود را بررسی کنید. آیا فشار پروژه‌ی کاری، تکالیف مدرسه یا انتظارات ریز و درشت اطرافیان از شما باعث خستگی و آشفتگی‌تان شده است؟ خب اگر این‌طور است، دچار استرس شده‌اید.

آیا احساس ترس و ناراحتیِ کلی‌تری شما را دربرگرفته است؟ آیا بیش از اینکه نگران حال باشید، ترس از آینده آزارتان می‌دهد؟ آیا از چیزی نگرانید که به‌طور واضح و از نزدیک زندگی‌تان را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، یا کلا خودتان هم نمی‌دانید علت این‌همه نگرانی‌ چیست؟ خب، اگر این‌طور است، باید گفت بیشتر دچار اضطراب هستید تا استرس.

بنا به تعاریف علمی متخصصان، استرس یعنی احساس قرارگرفتن تحت فشارهای روانی و احساسی، درحالی‌که اضطراب، احساسی است شامل ناراحتی، نگرانی و ترس

دیوید اشپیگل ( David Spiegle) استاد علوم‌رفتاری و روان‌پزشکی دانشگاه استنفورد است. او می‌گوید:

«تفاوت کلیدی میان استرس و اضطراب، در احساس درماندگی است… آستین‌ها را بالا بزنید و با استرس‌ها مقابله کنید. این مبارزه از احساس درماندگی شما می‌کاهد.» استرس در بیشتر مواقع با اقدامی عملی رفع می‌شود، اما حل مشکل اضطراب نیازمند مشاوره، دارودرمانی و کمک‌گرفتن تخصصی در زمینه‌ی روان‌شناسی است

وجود اضطراب در زندگی اجتناب‌ناپذیر است.

در زندگی همه‌ی افراد، سطحی از این اضطراب دیده می‌شود. گاهی برخی مشکلات کاری و… موجب اضطراب و بی‌خوابی و حتی ترس‌های مرضیِ اجتماعی می‌شوند. یادتان باشد اگر شما، بله خودِ شما، تصمیم نگیرید مدیریت مشکلات خود را به‌دست بگیرید یا با آنها رویارو شوید، استرس و اضطراب در زندگی‌تان حضوری همیشگی خواهند داشت. فرض کنید مشکلی در کار خود دارید و نهایتا برای حل آن و رهایی از اضطرابی که برای‌تان به‌همراه می‌آورد، تصمیم به ترک آن شغل می‌گیرید. مطمئن باشید با رفتن به سر کاری جدید و انتخاب شغلی دیگر، باز هم از شر استرس‌ها و اضطراب‌ها رها نخواهید شد و این دوستان شوم در کسوتی جدید به‌نزدتان خواهند آمد.

استرس و اضطراب در زندگی همه وجود دارند. پس الکی مشکل را بزرگ نکنید. این مسئله هرگز تراژدی لاینحلی نیست. باید بدانید استرس بر اثر عاملی به‌وجود می‌آید که شما را تحت فشار قرار می‌دهد، و تداوم آن موجب وقوع اضطراب می‌شود. اضطراب حالتی ناخوشایند از احساسات است که علی‌رغم ازبین‌رفتن عامل استرس همچنان با شما می‌ماند. این نکته بسیار مهم است: استرس می‌تواند موجب وقوع اضطراب شود.

بیشترِ نشانه‌های استرس و اضطراب مشابه هم هستند: ازدست‌رفتن تمرکز، کج‌خلقی، اختلال در خواب و مشکلات معده. اما چیزی که میان این دو تمایز ایجاد می‌کند، احساس پیوسته‌ی نگرانی و وحشت ناشی از اضطراب است. تمام مشکلات مرتبط با اضطراب یک اشتراک دارند: نگرانی و ترسی مداوم در شرایطی که تهدیدی وجود ندارد، مثلا: «اگر به این زودی‌ها شغلی پیدا نکنم، کرایه‌‌خانه‌ام را نمی‌توانم پرداخت کنم» یا «اگر رئیس در دلش از من متنفر باشد و قصد اخراجم را داشته باشد، چه کنم؟ دوباره بعد از اخراج برای پول کرایه‌خانه لنگ می مانم و بدبخت می‌شوم و… ». درواقع تمام این نگرانی‌ها از مسائلی است که هنوز به‌وقوع نپیوسته‌اند.

سؤال این است که چرا باید برای هیچ‌وپوچ خود را ناراحت کنیم و درحالی‌که هنوز اتفاقی نیفتاده است، کاسه‌ی چه‌کنم چه‌کنم به‌دست بگیریم؟

حملات پانیک؛ نشانه‌ای از اضطراب

همان‌طور که بیشتر مردم تفاوت میان اضطراب و استرس را نمی‌دانند، این روزها از عبارت «حمله‌ی پانیک» نیز به‌اشتباه استفاده می‌کنند. درواقع هر نوع شوک و وحشت ناگهانی به‌معنای پانیک نیست. حمله‌ی پانیک، به‌معنای هجوم ناگهانی نگرانی و ترس بسیار شدید است.

علائم حملات پانیک معمولا به‌ شکل:

عرق‌کردن، لرزش، افزایش ضربان قلب، حالت تهوع، درد در قفسه‌ی سینه، احساس خفگی، سردی و بی‌حسی در دست‌ها و صورت نمود می‌یابد.

حملات پانیک عموما ناگهانی رخ می‌دهند و معمولا بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه به‌طول می‌انجامند. برخی نشانه‌های بیرونی آن در حدود ۱ ساعت نیز ممکن است طول بکشند. بیشترِ افراد پس از پشت‌سرگذاشتن این حملات برای اولین‌بار، به اورژانس مراجعه می‌کنند و این حالات را به حساب مشکلات جسمی شدیدی چون حمله‌ی قلبی و… می‌گذارند.

پس همان‌طور که می بینید، حملات پانیک بسیار جدی‌تر از شوک و ناراحتی‌های کوچکی هستند که مثلا امروز سر کار تجربه کرده‌اید. حملات پانیک نتیجه‌ی اضطراب مزمن‌اند و باید تفاوت آنها را با مفهوم عام آن به‌خوبی دانست.

با حملات پانیک چه باید کرد؟

اگر تاکنون حملات پانیک را از سر گذرانده باشید، باید بدانید که این نشانه‌ای از اضطراب است و باید برای درمان و رفع آن کمک تخصصی دریافت کنید. برای حل این مشکل نمی‌توانید به‌تنهایی اقدام کنید.

از کسی کمک بگیرید که به او اعتماد دارید.

با او صحبت کنید.

این کار باعث می‌شود احساس بهتری پیدا کنید.

برای رفع مشکلات روحی و روانی باید قاطعانه تصمیم بگیرید،

آستین‌ها را بالا بزنید و با تکیه بر نیرویی قوی از درون، درصدد رفع آن برآیید.

دوری و اجتناب دائم از استرس‌ها و اضطراب‌ها در این کره‌ی خاکی غیرممکن است،

اما شما مخلوقی توانا هستید که با اعتماد به ‌نفس و اراده قطعا و حتما می‌توانید دردها و مشکلات را به ‌زانو دربیاورید.