تفاوت پارانویا و پارانوئید چیست + هر آنچه که باید بدانید

۲۷ آذر تفاوت پارانویا و پارانوئید چیست + هر آنچه که باید بدانید

پارانویا یک فرآیند فکری است که باعث بی اعتمادی و سوء ظن غیر منطقی نسبت به افراد دیگر می شود. که دارای درجه بندی های خاصی هستند که می تواند بسیار خفیف و شدید و بسیار ناراحت کننده باشد. در واقع این افراد فکر می کنند که همه می خواهند به آنها صدمه بزنند یا آنها را ناراحت کنند به طوری که همیشه خود را در معرض خطر و تهدید مردم قرار دهند. چنین افرادی که حتی اگر دلیل قانع کننده ای وجود نداشته باشد، تماشا می کنند، خیره می شوند یا علیه شخصی اقدام می کنند، هرگز نمی پذیرند که دارای پارانوئید هستند زیرا کاملاً از تجلی افکار و احساسات خود مطمئن هستند.

افکار فرد به گونه ای است که فکر می کند دیگران قصد آزار و اذیت یا توطئه علیه او دارند، این افراد از دنیای بیرون بسیار می ترسند و لحظه ای آرامش ندارند و سوء ظن آنها به دیگران زیاد است. این نوع افکار در بین مردم عادی بسیار رایج است و معمولا موقتا و بی ضرر هستند. دلیل آن این است که پارانویا همیشه یک بیماری یا اختلال نیست و بسیاری از افراد در مدت زمان کوتاهی آن را تجربه می کنند که در موارد شدید بیماری بالینی پارانوئید یا اختلال شخصیت پارانوئید نامیده می شود.

پارانوئید چیست؟

اختلال شخصیت پارانوئید یک اختلال رایج است که حدود 2 تا 5 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد.افراد مبتلا به این بیماری همیشه مشکوک و نسبت به دیگران بی اعتماد هستند.قربانیان اختلال شخصیت پارانوئید همیشه به دنبال تهدیدی پنهان هستند و بی اعتمادی و بدبینی آنها اعتمادشان را از دست می دهد. به همین دلیل است که افراد پارانوئید از دوستی های نزدیک دوری می کنند، ناگهان نسبت به دیگران اعصبی یا اعصبانی و پرخاشگر می شوند و آنقدر نسبت به دیگران بی اعتماد و بدبین می شوند که نمی توانند کار خود را به خوبی انجام دهند.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید همیشه آماده کشف اهداف بد دیگران هستند. دلایل سطحی و غیرمنطقی خود را بیاورند، معتقدند باید در مقابل افرادی که آنها را بدخواه می نامند از خود دفاع کنند و بنابراین معتقدند که باید کنترل شدیدی بر دیگران داشته باشند و دیگران را مسئول تمام مشکلات زندگی خود بدانند.

تفاوت پارانویا با پارانوئید

در واقع پارانویا به عنوان ویژگی های شخصی تعریف می شود که باعث می شود افراد نسبت به همه احساس بی اعتمادی کنند و خود را از هر نظر در معرض تهدید ببینند و همه رفتارها و گفتمان ها را هدف قرار دهند و بنابراین رفتار آنها دلیل محکمی برای اثبات آن در مقابل خود نیست. و خود را بی خطر می بینند و دنیای بیرون را مکانی ناامن می بینند و پارانوئید در واقع یک اختلال شخصیتی است که با پارانویا همراه است و فرد را درگیر پارانویا می کند، البته ویژگی های دیگر و عوارض مربوط به پارانویا را نیز شامل می شود. از اختلال شخصیت پارانوئید، اختلال پارانوئید هذیانی و اسکیزوفرنی پارانوئید که همه شامل موارد پارانوئید می شود.

علل اختلال شخصیت پارانوئید

شواهد کمی مبنی بر ژنتیکی بودن اختلال شخصیت پارانوئید وجود دارد، اگرچه برخی تحقیقات نشان می دهد که این اختلال ممکن است در بستگان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمی شایع تر باشد. به نظر می رسد ارتباطی بین اختلال شخصیت پارانوئید و اسکیزوفرنی وجود دارد، اما ماهیت دقیق آن نامشخص است. روانشناسانی که به افکار خود فرد مبتلا اشاره می کنند، مورد حمله قرار می گیرند. این نوع نگاه به جهان و اطرافیان، نگرش ناهماهنگی است، اما به نظر می رسد که بر تمام جنبه های زندگی آنها تأثیر می گذارد. دلیل این افکار و تفاسیر مشخص نیست، اما برخی از روانشناسان معتقدند که ریشه در دوران کودکی دارد، مثلاً ممکن است والدین به آنها گفته باشند تمرکز کنید تا اشتباه نکنید و به آنها تلقین کرده باشند که با آنها متفاوت هستند.

عوامل فرهنگی نیز ممکن است در اختلال شخصیت پارانوئید نقش داشته باشند برخی از گروه‌های مردم مانند زندانیان، پناهندگان، ناشنوایان و سالمندان به دلیل تجارب منحصربه‌فردشان در برابر این اختلال آسیب‌پذیر هستند. فرض کنید شما به یک کشور خارجی مهاجرت کرده اید و با زبان و آداب و رسوم جامعه جدید مشکل دارید، در چنین شرایطی ممکن است موضوعات کوچک و کاملاً عادی برای شما توهین به نظر برسد، مثلاً وقتی چند نفر آهسته صحبت می کنند و با میخندند، با خودتان فکر کنید آنها اینگونه می خندند، که می تواند باعث ایجاد نوعی بدبینی پارانوئیدی شود.

سایر عوامل موثر :

• زندگی در یک خانواده کم درآمد
• جدایی و طلاق والدین
• طلاق شخص از همسرش
• ازدواج نکردن

دلایل ابتلا به پارانویا

متخصصین و روانپزشکان علت اصلی را ژنتیک و وراثت می دانند و البته علاوه بر عوامل ژنتیکی، مصرف مواد مخدر مانند خانواده آمفتامین، قرص ها و روانگردان های ماری جوانا، کوکائین، الکل و … نیز در ابتلا به این بیماری نقش بسزایی دارند و همچنین بیماری هایی که مغز را درگیر می کنند مانند آلزایمر، سکته مغزی، تومورهای مغزی، بیماری هانتینگتون، تومورهای مغزی و … عوامل دیگری مانند استرس شدید و نگرانی های دائمی نیز دخیل هستند. آسیب عاطفی در بد رفتاری دوران کودکی و خشونت والدین چه با یکدیگر و چه با فرزندان، سابقه بیماری روانی خانوادگی، ضربه یا تصادف، سوء استفاده هایی از دوران کودکی یا بزرگسالی نیز در این بیماری بسیار دخیل هستند که البته اگر در سنین نوجوانی و نوجوانی شناخته شوند، در روند درمان افراد بسیار تسریع خواهد شد

علائم پارانودئید چگونه است؟

افراد مبتلا به این اختلال اغلب عجیب به نظر می رسند.

• فرد فکر می کند که دیگران بدون دلیل موجه به او سوء استفاده می کنند، فریب می دهند یا به او آسیب می زنند.
• ذهن فرد دائماً درگیر شک و تردیدهای ناموجه در مورد امانتداری و وفاداری دوستان و همکاران است.
• آنها نمی خواهند به او صدمه بزنند زیرا او بی دلیل می ترسد که اطلاعاتی که به اشتراک می گذارد علیه او استفاده شود.
• کلماتی را که برای دیگران بی معنی و مهربان و اتفاقات کاملاً خنثی هستند، تحقیرآمیز یا تهدیدکننده می داند.
• همیشه کینه را حفظ می کند، توهین و احساسات جریحه دار و انتقاد را نمی بخشد.
• به سرعت حملاتی را که برای دیگران آشکار نیست متوجه شخصیت و شهرت خود می شود و در برابر عصبانیت یا تلافی سریع واکنش نشان می دهد.
• مکرراً بدون توجیه منطقی به وفاداری همسر یا نامزد خود شک می کند.

علائم فیزیکی

• میل جنسی آنها تغییر می کند
• کاهش یا افزایش وزن
• بیخوابی
• خستگی
• تحریک پذیری

علائم پارانویا چیست؟

1. توهم بینایی و شنوایی
2. انزوا و مشکل در برقراری ارتباط صمیمانه
3. احساس محدودیت و تحقیر
4. افسردگی، بی قراری و بی مسئولیتی
5. علائم پارانویا بسته به شدت درگیری ضعیف و قوی هستند که عبارتند از:

• ناراحتی و عصبانیت سریع
• عدم اعتماد به دیگران
• تندخو بودن و عدم تحمل هرگونه نقد انتقادی
• تفسیر نادرست از نظرات دیگران و برداشت های خصمانه از اظهارات ساده و دوستانه
• حالت تدافعی و آماده برای شروع بحث و ناتوانی در کنار آمدن با شرایط
• ناتوانی در بخشش و فراموش کردن
• سوء ظن به افرادی که بر علیه شخصی توطئه و تهمت می زنند
• توهم مفروضات خائنانه و وحشیانه و اعتقاد به اینکه تمام دنیا سعی در آزار او دارند.

مشکلات در روابط و ازدواج

اختلال شخصیت پارانوئید زمانی است که فرد کنترل و کنترل رابطه را به صورت بیمارگونه به دست می گیرد و برای استقلال طرف مقابل ارزشی قائل نیست و انواع شک و تردیدها در مورد شریک زندگی خود را عادی می بیند و این احساس را به او نسبت می دهد. بدبینی خود را ناشی از بی بند و باری شخص مقابل می داند. به عنوان مثال، اگر تانی با یک مرد پارانوئید آشنا شود، ابتدا متوجه می شود که او از رابطه اش با اطرافیانش منزجر است و از بدو ورود به دانشگاه با همه دانشجویان و افراد در حین تحصیل یا کار مشکوک است.  احساس می کند توسط همکلاسی ها و اساتید  مورد سوال و سرزنش قرار می گیرد. این رفتارها به مرور تبدیل به خشونت می شود، شخص می تواند درس نخواند و در خانه بماند، اما مشکل حل نمی شود و در نهایت این بار فرد پارانوئید به روابط اعضای خانواده و علاقه آنها به یکدیگر مشکوک می شود.

مشکل اصلی در برقراری رابطه با فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید زمانی است که فرد فکر می‌کند با محدود کردن خواسته‌های خود یا انجام کارهایی که ادعا می‌کند، او را آرام می‌کند و شک و تردید و عدم اطمینان را از بین می‌برد. اینطور نیست و فرد پارانوئید تمام حرکات، رفتارها و شایعات طرف مقابل را تنها به خیانت تعبیر می کند.

عوارض اختلال شخصیت پارانویا

با توجه به نوع رفتار و تفکر افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، به تدریج توانایی آنها در برقراری ارتباط و حفظ ارتباطات اجتماعی کاهش می‌یابد و نمی‌توانند در محیط کاری، آموزشی عملکرد مناسبی داشته باشند و دچار مشکل شده و درگیر اختلافات حقوقی با دیگران می‌شوند. توانایی تنبیه دیگران را اغلب در  شکایت های حقوقی می بینند. در واقع درگیری آنها با شرکت ها و افرادی است که فکر می کنند مخالف آنها هستند. مشخصا نتیجه این کار نیز از دست دادن دوستان، از هم پاشیدن خانواده، از دست دادن کار و.. است.

آیا راه درمانی برای اختلال شخصیت پارانوئید وجود دارد؟

اختلال شخصیت بستگی به این دارد که آیا فرد حاضر به پذیرش درمان باشد یا خیر؟! از آنجایی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید همگی بی اعتماد هستند، کمتر به روانشناسان برای کمک های حرفه ای مراجعه می کنند، و زمانی که این کار را انجام می دهند، که کمتر می توانند با یک درمانگر رابطه اعتمادی برقرار کنند. آنها به دنبال روان درمانی می روند زیرا معمولاً به دلیل خود اختلال شخصیت نیست، بلکه به دلیل وجود یک بحران در زندگی آنها است. روانشناسان با ایجاد فضای مثبت سعی در ایجاد حس اعتماد در فرد دارند. آنها معمولاً سعی می کنند تصورات نادرست یک فرد را در مورد دیگران تغییر دهند و او را متقاعد کنند که همه افراد بد خواه و فریبکار نیستند و می توان به اکثر مردم اعتماد کرد.

چرا افراد پارانوئید کمتر به کلینیک روانشناسی مراجعه می‌کنند ؟

همان طور که در متن هم اشاره شد افراد پارانوئید به شدت به باقی افراد بی‌اعتماد هستند و سخت می‌توان اعتماد آنهارا جلب کرد و حتی ممکن است به ظاهر نشان دهند که به شما اعتماد دارند اما در باطن و رفتار چیز دیگری را نشان دهند، به طور کلی همه اختلالات شخصیت به نحوی است که فرد مشکلی را از جانب خود نمی‌بیند و به تمامی افکار خود بها می‌دهد و آنها را درست می‌پندارد، این ادعا در افرادی که از اختلال شخصیت رنج می‌برند وجود دارد و به همین علت تمامی افراد از اینکه به عنوان شخصی که نیاز به کمک دارند در کلینیک روانشناسی حضور پیدا نمی‌کنند، این مورد در افراد پارانوئید بسیار بیشتر است و جلب اعتماد آنها بسیار کار دشواری به نظر می‌آید، اگر چنین شخصی در اطراف خود دارید از یک روانشناس کمک بگیرید تا بتوانید او را ترغیب کنید تا در کلینیک روانشناسی حاضر شود و روند درمان او آغاز گردد

درمان پارانویا به چه صورت است؟

همانطور که در بالا ذکر شد، اگر این بیماری در دوران کودکی و نوجوانی تشخیص داده شود، در طول دوره درمان بسیار موثر خواهد بود. در چنین افرادی به دلیل موج بی اعتمادی، بی میلی آنها برای مراجعه به روانشناس و روانپزشک بسیار زیاد است و در واقع خود را بدون مشکل می بینند و اگر به درمانگر مراجعه می کنند به دلیل بحرانی در زندگی است. ، نه به دلیل اختلال پارانوئید. اولاً، تعداد کمی از افراد اعتراف می‌کنند که دچار این بیماری هستند و افراد کمتری به حضور در جلسات درمانی ادامه می‌دهند، زیرا نمی‌توانند به روانشناسان اعتماد کنند و گیج می‌شوند. درمان به علت بیماری نیز بستگی دارد، مثلاً در افرادی که به دلیل سوء مصرف مواد مخدر یا الکل دچار پارانوئید می شوند، گاهی با ترک و قطع مصرف آن به سمت بهبودی پیش می روند، اما بسیاری از آنها مسیر درمان را نمی پیمایند و یا امتناع می کنند. احتمالاً تا به حال باید متوجه شده باشید که هیچ بیماری دارای 100٪ درمان کامل وجود ندارد، اما اطلاع از روند درمان به بیمار کمک می کند علائم را بشناسد و مدیریت کند و همچنین زندگی سالم و شادتری را تجربه کند، اگرچه نوع درمان به شدت دخیل است.

• درمان با دارو

برای درمان از داروهای ضد اضطراب و داروهای ضد روان پریشی استفاده می شود تا برخی از علائم را تسکین دهند اما همانطور که چندین بار اشاره شد به دلیل بدبینی شدید افراد از مصرف این داروها خودداری می کنند.

• روان درمانی

روان درمانی بهترین درمان برای این نوع اختلال است زیرا با مصرف دارو و … فرد فقط به احساسات قبلی کمتر توجه می کند به گونه ای که از روان درمانی و درمان شناختی، رفتاری در این نوع استفاده می شود تا به بیمار در شناسایی مشکل کمک کند.

• بستری شدن بیمار

در برخی موارد که بسیار شدید خود را نشان می دهد و باعث بی ثباتی در فرد می شود، بیمار باید برای تثبیت عارضه پارانوئید تا مرحله بعدی درمان بستری شود.

راه های جلوگیری از پارانویا و پارانوئید

1. رژیم غذایی سالم
2. برنامه تمرینی مدون
3. خواب کافی و مناسب
4. پرهیز از اخبار و جنجال های فکری و عصبی
5. از مواد مخدر و الکل استفاده نکنید
6. مدیتیشن

سخن پایانی

هیچ بدبینی یا تردیدی را نمی توان پارانوئید یا پارانویا در نظر گرفت زیرا این ویژگی ها همه این علائم را شامل نمی شود، درمان بیمار به تمایل بیمار به پذیرش درمان بستگی دارد و بیماری اثرات مخربی بر زندگی روزمره و روزانه فرد خواهد داشت. زندگی اجتماعی. و شغلی که بر افرادی که تحت درمان قرار می گیرند تأثیر مثبت خواهد داشت و در مقایسه با مشکلات سالم تر هستند.

 پرسش و پاسخ 

علائم پارانویا چیست؟

توهم بینایی و شنوایی، انزوا و مشکل در برقراری ارتباط صادقانه، احساس تحقیر، افسردگی، اضطراب و بی مسئولیتی، علائم پارانویا بسته به شدت درگیری ضعیف و قوی هستند.

به طور کلی تفاوت های پارانویا با پارانوئید

در واقع پارانویا به عنوان ویژگی‌های شخصی تعریف می‌شود و پارانوئید در واقع یک اختلال شخصیتی است که با پارانویا همراه است